2022_GR_00008 - Regionaal Klimaatadaptatieplan Waasland in het kader van het Burgemeestersconvenant en Waasland Klimaatland: goedkeuring

Door het ondertekenen van het Burgemeestersconvenant engageren steden en gemeenten zich om tegen 2030 minstens 40 % minder broeikasgassen uit te stoten tegenover 2011, alsook om een adaptatiebeleid te ontwikkelen. De ondertekenaars verbinden zich ertoe om, binnen de twee jaar na ondertekening, een actieplan voor duurzame energie en klimaat (Sustainable Energy and Climate Action Plan of SECAP) op te maken. In dat plan wordt een CO₂ nulmeting voorzien en een klimaatsrisico- en kwetsbaarheidsanalyse als basis om acties uit te werken. De gemeenten rapporteren elke twee jaar aan Europa over de vooruitgang van hun acties.
Het Burgemeestersconvenant voorziet ook in territoriale coördinatoren die zich inzetten om gemeenten en steden te ondersteunen bij dit engagement. In Oost-Vlaanderen zijn zowel de provincie Oost-Vlaanderen als Interwaas erkend als territoriale coördinator.
Waasland Klimaatland is een samenwerkingsverband tussen de Provincie Oost-Vlaanderen, Interwaas en elf gemeenten in het Waasland. Het doel van deze samenwerking is gezamenlijke klimaatambities realiseren met als leidraad het Burgemeestersconvenant. Het project startte in 2014 met zeven aangesloten gemeenten en werd ondertussen uitgebreid tot elf gemeenten: Sint-Niklaas, Beveren, Temse, Waasmunster, Stekene, Sint-Gillis-Waas, Lokeren, Kruibeke, Moerbeke, Hamme en Zwijndrecht.
De elf betrokken gemeenten beslisten in het voorjaar van 2020 om samen als groep de doelstellingen van het Burgemeestersconvenant 2030 te onderschrijven. Concreet betekent dit dat de projectpartners zich engageerden tot het opmaken van één regionaal actieplan (= joint SECAP) waarin ook lokale accenten kunnen gelegd worden. In hun rol van territoriale coördinatoren engageerden de provincie en Interwaas zich om de gemeenten te ondersteunen bij de opmaak en de uitvoering van dit actieplan voor duurzame energie en klimaat en bij het uitwerken van een regionale strategie en gezamenlijke klimaatacties voor de Wase regio. De provincie Oost-Vlaanderen begeleidt hierbij de opmaak van het regionaal adaptatieplan en Interwaas staat in voor het mitigatieplan. Streefdoel is om in juni 2022 het klimaatplan voor de regio in te dienen bij Europa.

In juni 2020 schreef de provincie een studieopdracht uit voor de opmaak van het regionaal adaptatieplan voor de Wase regio. De opdracht werd in augustus 2020 gegund aan Sweco Belgium. Deze opdracht bestond uit:
- deel 1: opmaak van een regionale risico- en kwetsbaarheidsanalyse voor het Waasland;
- deel 2. participatieve uitwerking van een regionaal adaptatieplan voor het Waasland. De analyse uit deel 1 vormt hierbij de basis. Het ontwerpplan wordt samen met experten en stakeholders afgetoetst en waar nodig aangepast aan de regionale context;
- deel 3: op vraag van de gemeenten wordt het regionaal adaptatieplan verder verfijnd naar lokaal niveau en worden gemeentespecifieke maatregelen uitgewerkt.
Sweco startte in september 2020 met deel 1. Dit resulteerde in een uitgebreid rapport en een synthesebrochure. Op basis van deze analyse werd nadien het regionaal adaptatieplan verder uitgewerkt (deel 2). In de opdracht van Sweco was ook de opmaak van een manifest voorzien. Dit is een tekst waarin de strategische doelstellingen kernachtig samengevat worden.
De samenwerking met Sweco werd stopgezet na deelopdracht 1 en 2. Voor de uitvoering van deelopdracht 3, verfijning van regionaal plan naar gemeentespecifieke acties, wordt onderzocht of er samenwerking en afstemming mogelijk is met partners die instaan voor de opmaak van hemelwater- en droogteplannen.

Het 'Regionaal adaptatieplan Waasland' vertrekt van zes strategische doelstellingen namelijk:
1. Waasland ontharden;
2. ruimte voor water creëren en verdroging tegengaan;
3. koel wonen, werken en verblijven;
4. versterken ecologisch netwerk;
5. bossen beschermen, versterken en uitbreiden;
6. regionale ondersteuning van lokaal adaptatiebeleid.
Aan de zes strategische doelstellingen worden regionale maatregelen opgehangen om de risico’s en kwetsbaarheden in het Waasland aan te pakken. Deze maatregelen werden geselecteerd uit een longlist opgemaakt met input uit gekende databanken, regionale expertise, kansenkaarten voor de regio en input uit de hackaton (digitaal participatiemoment).
Deze maatregelen zijn toepasbaar voor één of meerdere sectoren. De volgende sectoren komen aan bod: bouwen en wonen, openbaar domein, bedrijvigheid, natuur en landbouw.
In het rapport wordt ook aandacht besteed aan:
- no-regret maatregelen oftewel maatregelen die zowel op korte als op lange termijn klimaatwinsten opleveren;
- het belang van afstemming tussen de verschillende beleidsdomeinen waarbij gestreefd wordt naar multifunctionele maatregelen die win-win situaties creëren;
- de noodzaak om draagvlak te creëren voor de maatregelen bij diverse doelgroepen door in te zetten op communicatie en bewustwording op het vlak van klimaatadaptatie.
Het regionaal plan bevat een actietabel met een overzicht van alle maatregelen per sector. Deze actietabel zal na goedkeuring door de partners opgeladen worden op de website van het Europees Burgemeestersconvenant.
Bij de opmaak van dit plan werden, conform de vereisten van Europa, verschillende stakeholders betrokken. Op 2 en 4 februari 2021 vond een digitaal participatiemoment (= hackaton) plaats. Tijdens deze brainstormsessie, konden de elf gemeenten en geëngageerde stakeholders uit diverse sectoren nadenken over mogelijke maatregelen op regionaal niveau. Deze oefening vormde de aanzet tot een longlist van regionale maatregelen.
Er werd op regelmatige basis teruggekoppeld met de leden van de stuurgroep Waasland Klimaatland. De suggesties of bedenkingen van de betrokken gemeenten werden zo veel mogelijk verwerkt in het eindrapport.

De opdracht van Sweco resulteerde in de volgende eindproducten (zie bijlagen):
- risico- en kwetsbaarheidsanalyse Waasland;
- samenvatting risico- en kwetsbaarheidsanalyse Waasland;
- regionaal klimaatadaptatieplan Waasland;
- manifest.

Ondertekening van de Overeenkomst van Parijs in maart 2019 door het Europees Parlement, met het doel om tegen 2050 klimaatneutraal te zijn.
De lancering van de ‘European Green Deal’ door de Europese Commissie eind 2019. The Green Deal moet van Europa het eerste klimaatneutrale continent maken tegen 2050, met een netto-uitstoot van broeikasgassen die nul is.
Goedkeuring door de Vlaamse Regering van het Vlaams Energie- en Klimaatplan 2021-2030 op 9 december 2019.
Decreet lokaal bestuur, artikelen 40 en 41.
Provincieraadsbesluit van 2 september 2015 tot goedkeuring van het klimaatplan en het klimaatactieplan 2015-2020 van de Provincie Oost-Vlaanderen.
Besluit van de deputatie van 21 juli 2021 om het Lokaal energie- en klimaatpact te ondertekenen als ondersteunende partner en dus om de Oost-Vlaamse gemeenten en steden te ondersteunen bij de uitvoering van hun klimaatplannen.
De erkenning van de Provincie als territoriaal coördinator in het kader van het burgemeestersconvenant en daaruit volgende ondersteuning van de Oost-Vlaamse gemeenten bij de opmaak en uitvoering van klimaatplannen.
De erkenning van Interwaas als territoriaal coördinator en daaruit volgende ondersteuning van de Wase gemeenten bij de opmaak en uitvoering van klimaatplannen.
Gemeenteraadsbeslissing van 25 mei 2020 betreffende de gezamenlijke ondertekening van de Burgemeesterconvenant 2030 binnen Waasland Klimaatstad.