Hersteldecreet GAS 5
Op 21 april 2023 werd het hersteldecreet GAS 5 gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad (Decreet van 31 maart 2023 over diverse bepalingen over het gemeenschappelijk vervoer, de weginfrastructuur en het wegenbeleid, en de waterinfrastructuur en het waterbeleid). Dit hersteldecreet is in werking getreden op 1 mei 2023 en zorgt voor een aantal noodzakelijke aanpassingen aan het huidige regelgevend kader betreffende de gemeentelijke administratieve geldboeten voor de beperkte snelheidsovertredingen.
Ten eerste wordt tegemoet gekomen aan de problematiek van het originele proces-verbaal. Oorspronkelijk voorzag het GAS 5-decreet dat het originele proces-verbaal moest worden overgemaakt aan de overtreder, waardoor het originele proces-verbaal niet langer in bezit was van de sanctionerend ambtenaar, hetgeen zou kunnen leiden tot juridische problemen bij een eventuele beroepsprocedure. Door een aanpassing via het hersteldecreet volstaat het voortaan om een afschrift van het proces-verbaal te bezorgen aan de overtreder.
Ten tweede biedt het hersteldecreet een oplossing voor de vertalingen van dossiers van buitenlandse overtreders. Het is niet meer noodzakelijk om alle documenten te vertalen. Het volstaat om de buitenlandse overtreder een informatiebrief te sturen die voldoet aan de richtlijn 2015/413/EU van het Europees Parlement en de Raad van 11 maart 2015 ter facilitering van de grensoverschrijdende uitwisseling van informatie.
Tenslotte wordt de termijn die de sanctionerend ambtenaar heeft om verweerschriften te beantwoorden opgetrokken van dertig dagen naar negentig dagen. Indien deze termijn overschreden is, worden de verweermiddelen geacht aanvaard te zijn.
Aan de gemeenteraad wordt voorgesteld om een aantal bepalingen in de bijzondere politieverordening van 26 augustus 2022 betreffende de beperkte snelheidsovertredingen te wijzigen, teneinde deze in overeenstemming te brengen met de wijzigingen die zijn doorgevoerd door het recente hersteldecreet.
Kentekenaansprakelijkheid
Het hersteldecreet heeft voor een aantal praktische problemen een oplossing geboden, maar er zijn nog een aantal pijnpunten waarvoor geen oplossing voorzien werd. Eén van de kernproblemen van de administratieve sancties voor snelheidsovertredingen die nog niet werd opgelost door het hersteldecreet, is de moeilijkheid om binnen de administratieve procedure boetes te verhalen op personen die snelheidsovertredingen begaan met een voertuig waarvan ze geen eigenaar zijn. Dit probleem duikt op zowel bij voertuigen met een natuurlijke persoon als eigenaar, als bij voertuigen met een rechtspersoon als eigenaar.
De wegverkeerswet (wet van 16 maart 1968 betreffende de politie op het wegverkeer), waar de GAS 5-regeling is ondergebracht (artikel 29 quater), bevat specifieke regels om bij strafrechtelijke vervolging er voor te zorgen dat de werkelijke overtreder wordt veroordeeld. Hierbij wordt een onderscheid gemaakt tussen natuurlijke personen (geregeld in artikel 67 bis wegverkeerswet) en rechtspersonen (artikel 67 ter wegverkeerswet).
Als een kenteken ingeschreven is op naam van een natuurlijke persoon, voorziet artikel 67 bis van de wegverkeerswet in een (weerlegbaar) vermoeden dat de snelheidsovertreding werd begaan door deze natuurlijke persoon. Deze natuurlijke persoon kan het vermoeden van schuld weerleggen, maar dan is hij verplicht om de onmiskenbare bestuurder kenbaar te maken.
Voor rechtspersonen geldt een andere regeling. In het strafrecht kunnen rechtspersonen geen snelheidsovertredingen begaan. Daarom is voor rechtspersonen artikel 67 ter van de wegverkeerswet van toepassing. Deze bepaling voorziet rechtspersonen in een verplichting om de identiteit van de onmiskenbare bestuurder op het ogenblik van de feiten meet te delen of, indien zij die niet kennen, de identiteit van de persoon die verantwoordelijk is voor het voertuig. Geeft de rechtspersoon die informatie niet binnen de strafrechtelijke afhandeling van een snelheidsovertreding, riskeren de bestuurder van de rechtspersoon en de rechtspersoon zelf zware geldboetes en zelfs gevangenisstraf.
Artikel 29 quater van de wegverkeerswet, waarin de voorwaarden zijn opgenomen waaronder een snelheidsovertreding wordt gedepenaliseerd en kan worden afgehandeld via de administratieve procedure van GAS 5, voorziet dat een snelheidsovertreding wél kan begaan worden door een rechtspersoon. Artikel 29 quater van de wegverkeerswet voorziet echter zelf niet in een gelijkluidende regeling van kentekenaansprakelijkheid voor rechtspersonen zoals deze voor natuurlijke personen is geregeld in artikel 67 bis. Als een rechtspersoon weigert om de informatie omtrent de onmiskenbare bestuurder ter beschikking te stellen, ontstaat er een gat in de boeteketen. Uit een gedepenaliseerde basisovertreding (snelheidsovertreding) kan immers geen strafrechtelijke overtreding (niet meedelen onmiskenbare bestuurder) volgen. Bovendien is de sanctionerend ambtenaar niet bevoegd om een (strafrechtelijke) overtreding vast te stellen. Volgens artikel 6 § 3 van de GAS-wet kan een sanctionerend ambtenaar immers niet gelijktijdig overtredingen vaststellen en beoordelen. De sanctionerend ambtenaar zou in voorkomend geval enkel een melding kunnen maken bij de politie die een proces-verbaal van de overtreding zou kunnen opstellen. Verschillende parketten hebben evenwel al te kennen gegeven dat dergelijke processen-verbaal geen prioriteit zijn en dus niet vervolgd zullen worden voor de politierechtbank. Een weigering om de onmiskenbare bestuurder mee te delen, zou dus meestal resulteren in het stopzetten van de boeteprocedure.
Om deze vorm van straffeloosheid te vermijden, is het aangewezen om in de bijzondere politieverordening betreffende de beperkte snelheidsovertredingen van 26 augustus 2022 zelf een regeling omtrent de kentekenaansprakelijkheid te voorzien die geïnspireerd is op artikel 67 bis van de wegverkeerswet en zowel voor natuurlijke als rechtspersonen geldt. Dit gebeurt door de toevoeging van een nieuwe paragraaf 4 in artikel 3 van de bijzondere politieverordening.
Gelet op de lacune in de hogere wetgeving die niet werd opgevuld door het recente hersteldecreet, is de gemeenteraad bevoegd om zelf zulke bepaling uit te vaardigen.
Het parket van Oost-Vlaanderen werd om advies gevraagd over zulke bepaling, maar de afdelingsprocureur heeft te kennen gegeven zich niet verder te willen uitspreken omtrent de hangende probleempunten omtrent GAS 5.
Aan de bijzondere politieverordening van 26 augustus 2022 betreffende de beperkte snelheidsovertredingen worden volgende wijzigingen aangebracht:
1. in artikel 3 wordt een nieuwe paragraaf 4 toegevoegd:
'wanneer de bestuurder bij de vaststelling van de snelheidsovertreding niet geïdentificeerd werd, wordt vermoed dat deze is begaan door de houder van de kentekenplaat van het motorvoertuig waarmee de overtreding werd begaan. Wanneer de snelheidsovertreding werd begaan met een motorvoertuig ingeschreven op naam van een rechtspersoon die de gebruikelijke bestuurder in de Kruispuntbank Voertuigen heeft laten registreren, wordt de gebruikelijke bestuurder gelijkgesteld met de houder van de kentekenplaat.
De houder van de kentekenplaat kan dit vermoeden weerleggen door met elk middel te bewijzen dat hij niet de bestuurder was op het ogenblik van de feiten. In dat geval is hij ertoe gehouden om de identiteit van de onmiskenbare bestuurder kenbaar te maken binnen vijftien dagen na de kennisgeving van de overtreding, behalve wanneer hij diefstal, fraude of overmacht kan bewijzen.';
2. in artikel 5 wordt 'Het proces-verbaal' vervangen door 'Een afschrift van het proces-verbaal';
3. artikel 7 wordt vervangen als volgt:
'Binnen veertien dagen na de dag waarop de sanctionerend ambtenaar het afschrift van het proces-verbaal, bedoeld in artikel 5, heeft ontvangen, bezorgt hij een afschrift daarvan, samen met de vermelding van het bedrag van de administratieve geldboete, aan de overtreder.
Als de overtreder geen woonplaats of vaste verblijfplaats in België heeft, mag het afschrift van het proces-verbaal vervangen worden door de informatiebrief, vermeld in artikel 5 van richtlijn 2015/413/EU van het Europees Parlement en de Raad van 11 maart 2015 ter facilitering van de grensoverschrijdende uitwisseling van informatie.
De overtreder betaalt de administratieve geldboete binnen dertig dagen na de kennisgeving ervan op de wijze die in het betalingsverzoek is bepaald, tenzij de overtreder binnen die termijn zijn schriftelijke verweermiddelen bezorgt aan de sanctionerend ambtenaar.';
4. in artikel 8 wordt 'dertig dagen' vervangen door 'negentig dagen';
5. in artikel 9 wordt 'dertig dagen' vervangen door 'negentig dagen'.
Wet van 16 maart 1968 betreffende de politie over het wegverkeer, artikel 29quater.
Nieuwe gemeentewet, artikel 119, 119 bis en 135 § 2.
Decreet lokaal bestuur, artikelen 40 en 41.
Bijzondere politieverordening betreffende de beperkte snelheidsovertredingen van 26 augustus 2022
Wij adviseren positief voor het punt 'argumentatie hersteldecreet GAS 5' en de punten die hierin zijn opgenomen.
Voor het punt 'kentekenaansprakelijkheid' onthoudt de politie zich van advies.
de wijzigingen in de bijzondere politieverordening betreffende de beperkte snelheidsovertredingen
goed te keuren.
Een exemplaar van de verordening wordt als bijlage aan de notulen van deze zitting gehecht.