2025_GR_00144 - Diensten: beheer openbaar domein: inzet van extra sluikstortcamera’s op het openbaar domein: principe: goedkeuring

Het fenomeen van sluikstorten is de laatste jaren sterk toegenomen. In 2020 heeft de stad daarvoor reeds twee anonieme sluikstortcamera’s aangekocht, die nog steeds worden gebruikt, verspreid over het volledige grondgebied. Maar er moet extra worden ingezet op het op heterdaad betrappen van sluikstorters.

De globale inzet van de strijd tegen sluikstort is gestoeld op drie pijlers:
- sensibiliseren en communiceren;
- blijven opruimen door de stadsdiensten;
- handhaven.
Op deze drie pijlers zal verder ingezet worden (zo is bijvoorbeeld een nieuwe communicatiecampagne voorzien in het najaar van 2025 en blijft dienst beheer openbaar domein met man en macht de gemelde sluikstorten binnen de 36 uur ophalen).
Voor de pijler van de handhaving willen stad en politie overgaan tot het inzetten van extra sluikstortcamera’s op het openbaar domein om het fenomeen van sluikstort deels een halt toe te roepen.
Er zal in twee stappen gewerkt worden:
- nu goedkeuring van een POC (proof of concept) de huur van vier camera’s;
- na positieve evaluatie (drie maanden) de aankoop van meerdere sluikstortcamera’s.
Ditmaal zullen het zichtbare camera’s zijn (op te hangen aan bijvoorbeeld een paal) die aan de hand van slimme technologie ons zullen helpen in de strijd.

De camera werkt met objectdetectie en alarmsystemen. Wanneer de camera detecteert dat er bepaalde objecten worden gedeponeerd in de gefilmde zone, dan zal er een signaal komen. Hierbij kunnen de beelden bekeken worden en kan er onmiddellijk gericht een ploeg aangestuurd worden om een vaststelling te kunnen doen. Daarnaast zorgt de hoge kwaliteit van de gemaakte beelden ervoor dat de beelden belangrijk kunnen zijn om een dossier te staven.
Deze camera’s worden nog niet aangekocht, ze worden ons ter beschikking gesteld (huur) via de firma Safe Group. 

Aangezien de vorige toelating van de gemeenteraad (zomer 2020) expliciet sprak over de toelating om twee anonieme sluikstortcamera’s te gebruiken, willen we nu de gemeenteraad vragen akkoord te gaan om nog extra camera’s te mogen inschakelen.
Voorlopig gaat het over vier extra camera’s. Na de evaluatie van dit proefproject (drie maanden) zal beslist worden of stad/politie dergelijke types van camera’s zullen aankopen om de strijd tegen sluikstort naar een hoger niveau te tillen. De kostprijs (huur) voor deze vier camera’s bedraagt 12.730,41 EUR, inclusief btw.

Het beeldmateriaal kan live bekeken worden; indien dit nodig is zal dit door de politie gebeuren. Om na vaststellingen beeldmateriaal te detecteren, kan mogelijk verder beroep gedaan worden op dienst beheer openbaar domein van de stad (niet-live bekijken van de beelden). Ook de GAS-vaststellers van de stad kunnen mee ingeschakeld worden (bijvoorbeeld voor betrapping op heterdaad).

Deze camera’s kunnen overal geplaatst worden; uiteraard steeds op plaatsen waar zich regelmatig sluikstorten voordoen: langs fietswegels, aan vuilnisbakken, aan glas- of ondergrondse containers, op parkings, op plaatsen aan woningen waar vaak sluikstort wordt achtergelaten… Dus in principe over het ganse grondgebied (van de stadskern tot de buitenstraten).
Aangezien deze camera’s op het openbaar domein zullen gebruikt worden (niet in besloten ruimtes) en aan de invalswegen van Sint-Niklaas reeds pictogrammen voorzien zijn die wijzen op mogelijke camerabewaking op het grondgebied van Sint-Niklaas is voldaan aan de voorwaarde om de camera’s aan te kondigen. 

Een extra aankondiging ter hoogte van de locatie waar de camera’s worden opgesteld is niet voorzien en zou trouwens ook nefast zijn voor de slaagkansen van het project (weliswaar zijn de camera’s op zich wel zichtbaar).
Er moeten worden voldaan aan de specifieke wettelijke vereisten alsook de adviezen van de functionaris gegevensbescherming (DPO) van de stad en de DPO van politie (zie bijlage) om rechtmatig een slimme sluikstortcamera in te zetten:
- goedkeuring gemeenteraad;
- opname in register van camera’s;
- opstellen van een uitgebreide verwerkersovereenkomst;
- in het contract met de leverancier van de POC voorzien in modaliteiten om het contract zonder negatieve gevolgen stop te kunnen zetten, indien regelgeving, richtlijnen of adviezen van toezichthouders ertoe leiden dat bepaalde toepassingen met betrekking tot AI niet mogelijk zijn. De reikwijdte van het algoritme moet gemonitord worden en de impact van de AI-act moet beoordeeld en opgevolgd worden;
- door het plaatsen van pictogrammen waar nodig en eventueel een uitbreiding van het camerabeleid op de website;
- het waarborgen van de gegevensbescherming tijdens de duur van de POC;
- een grondige evaluatie na afloop van de POC aan de hand van een DPIA en functionele evaluatie;
- afsluiten van een protocol tussen de stad en de stad met betrekking tot gegevensverwerking;
- met concrete maatregelen aantonen dat de bewaartermijnen blijven gehandhaafd.

Er kan bovendien pas tot de definitieve aankoop worden overgegaan nadat:
- een grondige impact- en risicoanalyse gebeurt (DPIA) die de rechten en vrijheden van de betrokkene beoordeelt. Overeenkomstig de WPA (wet op het politieambt) is dit voor de politie in elk geval noodzakelijk met het oog op cameragebruik. Gelet op de recente richtlijn van het Vlaamse ToezichtsCommissie is het zeker aangewezen dat ook de stad een DPIA opmaakt. Deze kan opgesteld worden en evolueren met hetgeen uit de POC naar voren komt;
- een lastenboek wordt opgesteld op basis van de DPIA van de politie en de stad en resultaten van de POC;
- jaarlijks deze verwerking te evalueren in de ambtelijke werkgroep camera’s stad/politie.

Als bijlage worden volgende documenten toegevoegd:
- het advies van de DPO van de stad;
- het advies en de risicobeoordeling van de DPO van de politie.

Volgende advies werd geformuleerd door de ambtelijke werkgroep camera’s stad/politie:
'Een POC betekent niet dat de nodige waarborgen op het vlak van gegevensbescherming niet moeten geboden worden. Enerzijds zal bij het plaatsen van de camera’s in de openbare ruimte rekening moeten gehouden worden met het wettelijke kader, anderzijds moeten ook de nodige, passende technische en organisatorische maatregelen worden genomen. Je werkt namelijk met reële (persoons)gegevens en informatie van burgers.
Het plaatsen van een camera met het oog op het vaststellen en handhaven van overtredingen zoals voorzien in de GAS-wet en het Algemeen Politiereglement van Stad Sint-Niklaas onder zowel de verwerkingsverantwoordelijkheid van de stad als van de politie (afzonderlijke verwerkingsverantwoordelijken met het oog op verschillende toepasselijke wettelijke kaders) is juridisch mogelijk, indien er wordt voldaan aan de specifieke wettelijke vereisten alsook de adviezen van de DPO van de stad en de DPO van politie om rechtmatig een slimme sluikstortcamera in te zetten:
- wat betreft de verantwoordelijkheid van de stad: de doeleinden van de slimme sluikstortcamera dienen strikt vastgelegd in een gemeenteraadsbesluit, in concreto gaat het dan over het administratief vaststellen (retroactief op basis van beelden) en sanctioneren van sluikstort in het openbaar domein op basis van GAS-wet. Van deze doeleinden kan niet afgeweken worden. In het licht van de recentste richtlijn van de Vlaamse toezichtscommissie, moeten deze doeleinden, en in concreto de keuze voor bepaalde locaties, weloverwogen en gedocumenteerd zijn. Dergelijk gemeenteraadsbesluit dat de doeleinden en perimeter waarbinnen ze verplaatst kunnen worden, is eveneens noodzakelijk per artikel 5 § 2 camerawet. Na dit besluit kan niet van de locaties afgeweken worden tenzij het besluit gewijzigd wordt.
- wat betreft de verantwoordelijkheid van de politie: de doeleinden van de camera dienen eveneens vastgelegd te worden in het advies van de gemeenteraad, in concreto gaat het dan in hoofdzaak over het politioneel vaststellen van sluikstort (eventueel in real time op basis van beelden) zoals geregeld in GAS, maar potentieel ook het vaststellen van overtredingen, wanbedrijven en misdaden in de algemene zin van het woord, zij het geregeld in GAS, zij het in een andere wet sanctioneerbaar gesteld;
- pictogrammen plaatsen en om de transparantie te verzekeren een duidelijke pagina creëren op de website van stad en politie;
- opname in register van camera’s;
- indien beroep wordt gedaan op een externe partij voor het beheer van de camera’s en bijhorende software, met deze partijen een uitgebreide verwerkersovereenkomst af te sluiten per artikel 28 AVG. De nodige veiligheidsmaatregelen dienen op voorhand met deze partij afgesproken te worden;
- in het contract met de leverancier van de POC voorzien in modaliteiten om het contract zonder negatieve gevolgen stop te kunnen zetten, indien regelgeving, richtlijnen of adviezen van toezichthouders ertoe leiden dat bepaalde toepassingen met betrekking tot AI niet mogelijk zijn. De reikwijdte van het algoritme moet namelijk gemonitord worden en de impact van de AI-act dient beoordeeld en opgevolgd te worden;
- een grondige evaluatie in de ambtelijke werkgroep camera’s na afloop van de POC;
- voor uitwisselingen van persoonsgegevens met een systematisch karakter, een protocol af te sluiten per artikel 8 egov-decreet tussen de stad en de politie. Dit lijkt noodzakelijk voor de vaststellingen die door de politie gemaakt zouden worden en doorgestuurd naar de stedelijke sanctionerend ambtenaren;
- met concrete maatregelen aantonen dat de bewaartermijnen blijven gehandhaafd;
- elke koppeling van slimme camera’s aan registers/databanken van persoonsgegevens kan, onder het toepassingsgebied van de camerawet, enkel met het oog op automatische nummerplaatherkenning. De slimme technologie en objectdetectie zal tijdens de POC bekeken worden op vlak van conformiteit met de regelgeving. Dit zal gebeuren aan de hand van een DPIA.
De flow moet steeds zijn:
1. politie stelt vast en bezorgt vaststellingen aan sanctionerend ambtenaar (of parket);
2. GAS ambtenaar stelt vast (enkel GAS overtredingen) en bezorgt vaststellingen aan sanctionerend ambtenaar.
Er kan met andere woorden geen uitwisseling zijn van informatie van politie naar de GAS-vaststeller.
Het in real time uitkijken van camera’s door de GAS-ambtenaren zit vandaag wat in een juridisch vacuüm en wordt niet expliciet toegestaan.' 

Europese richtlijn 2011/7/EU van 16 februari 2011 van het Europees Parlement en de Raad betreffende bestrijding van betalingsachterstand bij handelstransacties.  
Wet van 20 maart 1991 houdende regeling van de erkenning van aannemers van werken.
Wet van 29 juli 1991 betreffende de uitdrukkelijke motivering van de bestuurshandeling.
Wet van 17 juni 2013, rechtsbeschermingswet overheidsopdrachten, betreffende de motivering, de informatie en de rechtsmiddelen inzake overheidsopdrachten, bepaalde opdrachten voor werken, leveringen en diensten en concessies.
Wet van 17 juni 2016, overheidsopdrachtenwet, betreffende de overheidsopdrachten voor aanneming van werken, leveringen en diensten
Wet van 17 juni 2016 betreffende de concessieovereenkomsten.
Wet van 16 februari 2017 betreffende de wijziging van de rechtsbeschermingswet overheidsopdrachten van 17 juni 2013.
Decreet lokaal bestuur, artikelen 40 en 41.
Koninklijk besluit van 26 september 1991 tot vaststelling van bepaalde toepassingsmaatregelen van de wet van 20 maart 1991.
Koninklijk besluit van 14 januari 2013 tot bepaling van de algemene uitvoeringsregels van de overheidsopdrachten.
Koninklijk besluit van 18 april 2017 inzake plaatsing overheidsopdrachten in de klassieke sectoren.
Koninklijk besluit van 25 juni 2017 betreffende de plaatsing en de algemene uitvoeringsregels van de concessieovereenkomsten.
Raadsbeslissingen voor stad en OCMW van 21 juni 2019 houdende vaststelling van de definitie dagelijks bestuur.
Raadsbeslissingen voor stad en OCMW van 19 december 2024 houdende vaststelling van verrichtingen die niet worden beschouwd als zijnde van dagelijks bestuur.
En alle latere wetgevende aanvullingen en aanpassingen geldig op datum van bekendmaking.